Als operaliefhebber moet Wirecard boegbeeld Markus Braun de verhaallijn al talloze malen hebben gehoord en gezien; dat van een ambitieuze hemelbestormer die na aanvankelijk succes alsnog ten onder gaat.

Of Braun ooit heeft gedacht dat hij zelf de protagonist in een dergelijk drama zou worden, blijft gissen. Feit is dat hij de hoofdrol speelt in de ontmanteling van het Duitse fintechsprookje dat betaalbedrijf Wirecard lange tijd was.

De onderneming, die de betalingen afhandelt voor inter-netverkopen, is in het afgelopen decennium gegroeid met een tempo dat tot voor kort was voorbehouden aan Amerikaanse technologiegi-ganten als Google, Facebook, Uber en Instagram. Anders dan bij deze partijen is de ontstaansgeschiedenis van Wirecard niet omgeven door de studentikoze romantiek. Braun start zijn carrière als consultant bij onder meer KPMG voordat hij zijn oog laat vallen op Wirecard, een bescheiden Zuid-Duits bedrijf dat digitale betalingsdiensten levert aan sectoren die groot en technisch vooruitstrevend opereren op internet: de gok- en pornoindustrie. In 2002 wordt de dan 33-jarige Oostenrijkse informaticus en econoom de baas. Samen met enkele vertrouwelingen geeft Braun vol gas om Wirecard uit te bouwen.

In 2005 weet Braun een beur-snotering te regelen en vanaf dat moment is de astronomische groei van Wirecard publiekelijk zicht-baar. Het klantenbestand groeit,met klinkende namen als KLM, Aldi, Lidl en TUI; de resultaten zijn ronduit spectaculair. Omzet en winst verviervoudigden tussen 2013 en 2018, terwijl over 2019 een verdere groei met circa 40 procent wordt gerapporteerd. De beurskoers lijkt op steroïden te drijven en gaat in vijf jaar zes keer over de kop. Be-leggers van het eerste uur profiteren royaal, grootaandeelhouder Marcus Braun is op papier schatrijk.

Bomen
En steeds laat de topman weten dat dit pas een begin is. De meeste betalingen wereldwijd vinden nog steeds in contanten plaats, en geen partij die bij verdere digitalisering zo’n goed uitgangspunt heeft als het innovatiewonder Wirecard. De bomen groeien tot in de hemel en waar die bomen staan, maakt in de digitale wereld volgens Braun niet uit. Na Duitsland, Oost-Europa en het Midden-Oosten begeeft hij zich op de Aziatische markt. Om snel uit te breiden, koopt hij er lustig op los.

Lokale spelers worden overgenomen of tot samenwerkingsverbanden verleid. Ook vist Wirecard nadrukkelijk in de vijver met kleinere ondernemingen en is het indirect actief in de consumentenmarkt. Zo levert het diensten voor prepaid betaalkaarten.

Voor de buitenwereld zijn de activiteiten van Wirecard dan al lang moeilijk op waarde te schatten. Het bedrijfsmodel, gestoeld op digitale betaalstromen, is er een voor de fijnproever. De manier waarop Wirecard de activiteiten uitvoert en financiert, is ook voor ingewijden moeilijk te volgen. Het is een wirwar aan gerelateerde partijen, klein en groot, van Duitsland en Dubai tot Singapore en de Filipijnen. De financiële gegevens die Wirecard verstrekt, zijn simpelweg onvol-doende om goed in te schatten waar de grote winsten precies vandaan komen. Veel beleggers Wirecard is uitermate geliefd onder (Duitse) particuliere beleggers houden zich maar vast aan het goede gezelschap waarin ze verkeren. Zo laadde een grote vermogensbeheerder als DWS, de dochter van Deutsche Bank, de portefeuille vol met aandelen Wirecard.

Softbank
Enthousiasme was er ook na het nieuws dat SoftBank in Wirecard had geïnvesteerd. Het Vision Fund van dit Japanse conglomeraat heeft lange tijd een ijzersterke reputatie als het gaat om het selecteren van de technologische winnaars van morgen. Als vroege investeerder in Alibaba, Uber en Slack boekte het Vision Fund miljardenwinsten. Wirecard maakt de entree van Softbank in april 2019 bekend. De opluchting onder beleggers over de blijk van vertrouwen vanuit Japan is zo groot dat de ware aard van de investering onderbelicht blijft. Niet Softbank zelf investeert in Wirecard, maar enkele vermogende werknemers en een extern fonds. Wirecard kon de positieve publiciteit op dat moment goed gebruiken. De bank is onder vuur komen te liggen van een aantal beleggers en media als de Financial Times. Aanleiding is een vermeende fraude bij een dochter van Wirecard in Singapore, waarbij een schimmig schema van transacties tussen aan Wirecard gelieerde partijen voor kunstmatige omzet zorgde.

De artikelen veroorzaken een koersval die zodanig is dat de Duitse toezichthouder tijdelijk een verbod instelde om te specu-leren op een verdere koersdaling van Wirecard door short te gaan. Wirecard ceo Braun reageert Trumpiaans. Hij beschuldigt de Britse zakenkrant van fake news en samenspanning met speculanten. Toch is de externe druk zo groot dat Wirecard KPMG opdracht geeft een onderzoek te doen naar eventuele onregelmatigheden in transacties.

De publicatie van dit onderzoek in mei dit jaar blijkt een beslissend moment in de deconfiture van Wirecard. Volgens Braun pleiten de conclusies het bedrijf vrij van alle beschuldigingen, maar de werkelijkheid is anders. De KPMG-onder-zoekers laten weten dat ze er niet in zijn geslaagd om de beschuldigingen van manipulatie door Wirecard te ontkrachten. Daarvoor ontbreekt de juiste informatie, mede vanwege gebrekkige medewerking van Wirecard zelf. Die mededeling zet meteen de schijnwerper op accoun-tant EY. Hoe is deze er de afgelopen jaren steeds weer in geslaagd de jaarrekening goed te keuren?

Potsierlijk
De stroom aan mediaonthullingen begint ook onder de loyale aandeel-houdersschare voor onrust te zorgen Markus Braun blijft desondanks grossieren in geruststellende en optimistische geluiden en zijn beweringen worden steeds potsierlijker. Twee keer moet Wirecard de publicatie van het jaarverslag uitstellen, maar dat is geen reden tot zorg volgens de topman.

Eind april laat hij aan een groep analisten weten dat accountant EY geen enkel probleem ziet om de jaarrekening over 2019 af te tekenen. “Ik heb ze vanmorgen nog aan de lijn gehad.” De controle van de boeken zou bemoeilijkt worden omdat enkele landen waar Wirecard actief is in lockdown zijn. Eind mei noemt de onderneming de coronacrisis opnieuw als reden voor het uitstel, van verdere problemen is geen sprake. “Wij verwachten een goedkeurende verklaring van de accountant”, zo citeert het persbericht de financieel topman Alexander von Knoop. Hij is het die voortaan de media te woord staat nadat de publieke statements en twitterteksten van boegbeeld Markus Braun zelfs de inmiddels opgeschudde raad van commissarissen te gortig worden.

Op donderdag 18 juni moet het dan echt gebeuren. Dan zal Wirecard de jaarrekening presenteren. Dat is een harde deadline want zonder goedgekeurde jaarcijfers loopt onmiddellijk 2 miljard euro aan krediet gevaar.

Die vrijdagochtend zullen Wirecardvolgers vergeefs de website van Wirecard bezoeken op zoek naar een jaarrekening. In plaats daarvan verschijnt in de loop van de ochtend een persbericht. Daarin staat dat de accountant onvoldoende informatie heeft om tot een oordeel te komen.

De accountant twijfelt aan de echtheid van bijna 2 miljard aan cash, zo’n kwart van de totale ba-lans. De beurskoers van Wirecard klapt in en daalt die dag meer dan 60 procent. Dat is de grootste koersdaling ooit van een prominent Duits beursfonds. Ook in de dagen daarna rennen beleggers massaal weg. In april stond het aandeel Wirecard nog voor 140 euro op de koersborden, daar is inmiddels maar een fractie van over.

Een dag later vertrekt Markus Braun. De achterblijvende bestuurders zijn dan al bezig met een persverklaring waarin wordt toegegeven dat de vermiste 1,9 miljard euro nooit hebben bestaan. Het is de opmaat naar de faillissementsaanvraag die de onderneming een paar dagen later doet.  

Opheldering gevraagd
De VEB volgt Wirecard al langere tijd. Dit jaar hebben de VEB en European Investors (de naam van de VEB buiten Nederland) Wirecard en EY al aangesproken over het gebrek aan transparantie. European Investors/VEB overweegt de onderneming
en de accountant aansprakelijk te stellen voor de geleden schade.

Lees meer over Wirecard in het column van Paul Koster, directeur van de VEB.